De ontwikkeling van het Molenlaankwartier

De eerste bebouwing
Rond de Molenlaan waren tot 1920 vooral weilanden met vee. Het land werd bestemd voor woningbouw. De voormalige grondeigenaren wilden er zeker van zijn dat op hun oude grond geen nieuwe 'concurrenten' kwamen en bedongen dat het houden of stallen van paarden of ander vee (varkens daaronder begrepen) op hun oude grond werd verboden. Dat staat nog steeds zo beschreven in de koopakten van de later aldaar gebouwde woningen. In 1920 werd een begin gemaakt met de wegverharding van de Molenlaan. De eerste huizen werden gebouwd bij de huidige Van Beethovensingel. Ook werd er gebouwd aan de Houtlaan, nu Voorhout, en aan de Terbregse Rechter Rottekade.

De Rooie buurt
Het wijkje met de pleintjes dat nu 'naast' de laan ligt die nu de Borchsatelaan heet, is ooit specifiek gebouwd voor socialisten. Dat project betrof 100 arbeiderswoningen aan het Bergplein, het Koekkoekplein, het Hillegondaplein en het Jubileumplein. De eerste plannen werden gesmeed in 1916, de vergunning voor de bouw is van 22 november 1922, het eerste complex werd in 1923 voltooid. Het zijn relatief kleine woningen maar ze hadden grote tuinen om groenten te verbouwen. De architect was W. Verschoor. Het was een 'particulier' project, de straten werden door de bouwvereniging "Onze Woning" aangelegd en beheerd. Pas in 1927 werden de straten overgedragen aan de gemeente Hillegersberg. Het Koekkoekplein heette aanvankelijk het Burgemeester Le Fèvre de Montignyplein, maar kreeg op 3 mei 1933 zijn huidige naam. Een ander plein werd tegelijkertijd van de naam Burgemeester Le Fèvre de Montignyplein voorzien, namelijk de kruising van de Bergsingel (sinds 1941 de Burgemeester F.H. van Kempensingel) en de Burgemeester Le Fèvre de Montignylaan. 

Het initiatief tot bouw van deze pleinen kwam van een aantal mannen, onder wie Gerrit Spronkers. Zij vonden dat de arbeider goed en betaalbaar gehuisvest moest worden. Ze richtten de Stichting "Onze Woning" op en leenden geld van de gemeente Hillegersberg. De pleintjes lagen midden in het poldergebied. De toelatingsprocedure was streng: je moest socialist zijn, mocht niet homoseksueel zijn en ongehuwd samenwonen was ook niet toegestaan. Niet alleen de huurders waren rood, de huizen met hun rode bakstenen ook. Vandaag de dag is het niet meer te herkennen als arbeiderswijk, net zo min als de huur- en (sinds 2001) koopprijzen.

Bouw voor de oorlog
In 1920 maakte het architectenbureau Grandpré Molière, Verhagen en Kok in opdracht van de gemeente Hillegersberg een bestemmingsplan voor het Molenlaankwartier. Woningen met puntdaken. Langs de Molenlaan zelf vooral na 1932 toen daar behalve de bestrating straatverlichting, water, gas en elektriciteit werd aangelegd. 

In de periode 1928-1932 worden veel grote woonhuizen gebouwd. De aanleg van de singels anticipeert op de vestiging van de gegoede middenstand. Architect J.W.C. (Joost) Boks (1904-1986) begon daar zijn loopbaan in 1935 met de bouw van drie woningen aan de Burgemeester Le Fèvre de Montignylaan (44-48). Later bouwde Boks o.a. het Deltahotel in Vlaardingen en in 1957 het, in 1997 gesloopte, bejaardentehuis van de Maria Moll Stichting aan de Van Beethovensingel. Het Vrouwenlaantje, of te wel de Jacob Ruysdaellaan, of te wel de Jeroen Boschlaan, wordt bebouwd door de firma Gebr. M. & P. van Boven. Er komen meer woningen aan de Montignylaan en aan de Floris Versterlaan, de Burgemeester de Villeneuvesingel, Van Hoytemalaan en het Jacob Marisplein. En vervolgens de Mauvelaan en de Joseph Israëlslaan. Verschillende singels zijn gegraven, waaronder de Breitnersingel. Met de aanleg van de huizen op de Breitnersingel werd in 1928 aan de noordzijde begonnen, in 1936 was de singel 'vol'. L.N. Krijgsman jr. ontwierp een aantal 'landhuizen'' aan de Villeneuvesingel en aan de Breitnersingel. De voortgang van de ontpoldering is zichtbaar: greppels en sloten ten zuiden van de Molenlaan worden gedempt. Langs de Molenlaan verrezen woonblokken, aan de Burgemeester F.H. van Kempensingel (toen nog Bergsingel geheten) werd aan de oostzijde gebouwd, aan de Grindweg bouwt men op nummer 30 de mulo.

In de periode 1932-1938 werd noordelijk van de Molenlaan de 'vogelbuurt' aangelegd door de Gebr. M. & P. van Boven.  Zuidelijk van de Molenlaan zijn alle sloten tot aan de Stekkade en de Rotte gedempt. Het terrein van boer Vermeulen is nog onaangetast. De Burgemeester Le Fèvre de Montignylaan werd doorgetrokken tot voorbij de Burgemeester F.H. van Kempensingel, die geheel werd uitgegraven. Ook de Breedveldsingel, Van Ballegooijsingel en de Frans Halssingel werden gegraven. Vanaf 1938 kwam er schot in verdere bestrating van de Molenlaan. Dit ook in het kader van de werkverschaffing: aanleg van riolering en het dempen van de sloot langs de noordzijde van de laan. In 1939 werden drie bijzondere huizenblokken gebouwd aan de oneven kant van de Maarten Dijkshoornlaan.  Deze huizen hadden een gaskelder: een aparte kelder met een stalen deur en luchtsluis om beschermd te zijn tegen gifgasaanvallen.

Bouw na de oorlog.
Tussen 1940 en 1947 werd de bebouwing stopgezet. Er werden enkele graafwerkzaamheden uitgevoerd en een deel van de sloot langs de Grindweg werd gedempt. Op de topografische kaart van 1943 is het tracé getekend van de Weissenbruchlaan. Over het land van boer Vermeulen. Veel bomen zijn in de hongerwinter verstookt, maar niet de platanen aan de Molenlaan. Daar hingen de telefoondraden van de Duitsers in; niemand durfde die bomen te kappen, dan zouden de Duitsers direct zijn gewaarschuwd... Na 1947 werden het Prinses Beatrixplantsoen en de Weissenbruchlaan aangelegd. 

In het 'Uitbreidingsplan Hillegersberg ten noorden van de Voorplas' van 1955 werden veel voorschriften gegeven ter ondersteuning van het karakter van het Molenlaangebied als woongebied. Deze voorschriften golden onder meer voor recreatieterreinen, watersportinrichtingen, villaterreinen, vrijstaande eengezinswoningen en bungalows en de aanleg van singels en grasvelden. Er mochten vrijstaande woonhuizen worden gebouwd aan de noordrand van de Bergse Voorplas: het Prinses Beatrixplantsoen. De wat luxere woonhuizen aldaar hebben in hoofdopzet veel overeenkomsten: het open karakter van het na-oorlogse modernisme. Om te kunnen genieten van het uitzicht over de plas is de woonkamer van vrijwel elk huis op de 1e verdieping. De woonhuizen aan het Prinses Beatrixplantsoen zijn bij uitstek voorbeelden van het optimisme van de wederopbouw.

Grote villa's en bungalows werden 'onder architectuur' ook gebouwd vanaf 1955 in de componistenbuurt. In 1958 werd het bestemmingsplan aangepast en werd de huidige componistenwijk verder ingericht. De Molenlaan fungeerde als scheidslijn. Dat betekende o.a. dat de Burgemeester F.H. van Kempensingel ten noorden van de Molenlaan weer een andere naam kreeg: het werd onderdeel van de Van Beethovensingel. Het adres van de huizen aan de huidige Van Beethovensingel 1-7 werd na de bouw aan de Verlengde Bergsingel 2-8 en werd vervolgens de Burgemeester F.H. van Kempensingel 32-38. Een bijzonder pand is het in 1960-1961 door Van den Broek en Bakema ontworpen woonhuis Van Buchem aan de Offenbachlaan 5. De opdrachtgever, directeur van Ter Meulen, wilde een woonhuis met dezelfde architectonische uitgangspunten als het warenhuis aan het Binnenwegplein. Vooral in de horizontale geleding, het open karakter van het interieur, het materiaalgebruik en de detaillering zijn het warenhuis en het woonhuis 'familie' van elkaar.

In het kader van de bouw van het Molenlaankwartier werd o.a. de in 1921 voor A. van Herk gebouwde boerderij van Sieling in 1956 gesloopt. Het was een lang huis gebouwd van witte Belgische steen. Sieling verkocht nog melk van de koeien zelf: "melk van eigen vee". Nu staat er de Fonteinkerk. Het garagebedrijf Bakker dat rond 1949 achter de boerderij was ontstaan ging naar de Lijsterlaan 65. In september 1957 kocht Bakker daar de bouwgrond: een drassig weiland. De Hillegersbergse architect J.M. de Winter bouwde een royale garage met veel stallingruimte. Het winkelcentrum Van Beethovensingel werd gerealiseerd.

Na 1960 kreeg de Molenlaan een bocht en verbond deze via de Prinses Irenebrug rechtstreeks met de Terbregseweg , dus buiten de dorpskern van Terbregge om. De verkeersdrukte over de Molenlaan is in de loop der jaren enorm toegenomen, zeker ook voor het doorgaande verkeer. Oplossingen om dit verkeer buiten de wijk om te leiden zijn niet gevonden, of het moet zijn dat de aanleg van de nieuwe A16 die in 2025 gereed moet zijn aan de Molenlaan wat 'lucht' geeft.