Schiebroek van1920  tot 1941: scholen, kerken, cultuur en recreatie

Scholen
Schiebroek had lang maar één schooltje, aan de Kleiweg, met gemiddeld dertig leerlingen. Vanaf de jaren '20, en zeker vanaf de jaren '30 zijn er in Schiebroek veel woningen gebouwd en groeide het inwonertal snel. In 1923 ontstond aan de Molenvijver de christelijke Groen van Prinstererschool voor bijzonder lager onderwijs. In 1932 kwam de christelijke Da Costaschool aan de Erasmussingel, hoek Da Costastraat.

De woningbouw concentreerde zich rond de Adrianalaan. In de eerste gemeentegids van Schiebroek, van mei 1934, werd geschreven: "Iemand, die Schiebroek niet door en door kent, heeft geen flauw idee, wat in deze gemeente reeds voor het onderwijs is gedaan en welke frissche, ruime schoolgebouwen in Schiebroek aanwezig zijn. Er zijn 5 scholen voor gewoon lager onderwijs en 4 scholen voor bewaarschoolonderwijs.". 

Begin 1927 telde heel Schiebroek 3 klaslokalen, in 1932 waren het er 32. Openbare lagere scholen kwamen, aldus de gemeentegids van 1934, aan de Bilderdijkstraat 17 en aan de Schoolstraat 18 (gebouwd in 1927, architecten De Groot en Russcher, later: dependance van de Fatimaschool) , bijzondere lagere scholen zijn de PC Groen van Prinstererschool aan de Molenvijver, de RK St. Gerardus Majellaschool aan de Eikenlaan 190 (later: St. Mattheusschool en Fatimaschool aan de Larikslaan 190, gebouwd in 1932, architect: J. van Teeffelen) en de PC Da Costaschool aan de Da Costastraat 1b. Bewaarscholen zijn de openbare bewaarschool aan de Kleiweg (hoek Hoofdlaan), de PC Da Costabewaarschool, de RK Gerardus Majellabewaarschool en de op 7 februari opgerichte Neutrale Montessori-schoolvereniging "Tuinstad Schiebroek" aan de Sleedoornlaan 35.

In het boek "Dit is mijn school" (VSW, 2015) wordt ook genoemd de in 1931 door J. Hendriks gebouwde en door C. Lengkeek Wzn. ontworpen kleuterschool aan de Kastanjesingel 42A. In 1935 werd het August Hermann Francke Huis, een internaat voor moeilijk opvoedbare jongens, gevestigd in het voormalige Huize Bellevue aan de Kleiweg 423.

In de laatste Gids van Schiebroek (1937) wordt gemeld dat er in Schiebroek vijf scholen voor gewoon lager onderwijs zijn en vier kleuterscholen, maar geen middelbare scholen of scholen voor nijverheidsonderwijs. Daarvoor moest je, aldus de gids, naar Rotterdam. Daar stond wel de opmerking bij dat het gemeentebestuur van Rotterdam sinds 1 september 1934 het tarief voor buitenleerlingen op dubbel tarief had gebracht, maar dat een gemeenschappelijke regeling was getroffen dat dit niet gold voor Schiebroekse leerlingen. Schiebroek kende in 1937 de volgende lagere scholen:
* Openbare school Bilderdijkstraat 17 (Hoofd: G. den Eerzamen)
* Openbare school Schoolstraat (hoofd: P. Nolen)
* PC Groen van Prinstererschool Molenvijver (hoofd: S. de Lange)
* RK Gerardus Majellaschool Eikenlaan 190 (hoofd: J.Th.A. Jacobs)
* PC Da Costaschool Da Costastraat 1b (hoofd: P. Brouwer).

Kerken
In de gemeentegids van Schiebroek van mei 1934 is met enige verbazing gemeld dat er in Schiebroek tot dusver geen enkel kerkgebouw staat, hoewel alle geloofsrichtingen in Schiebroek vertegenwoordigd zijn. Aan de Kleiweg hadden de Nederlands hervormden een lokaal. De gereformeerden kerkten in de bovenzaal van het in 1932 in gebruik genomen wijkgebouw Arcadia dat gelegen was aan de Adrianalaan op de hoek van de Meidoornsingel. De Vrijzinnig hervormden hadden twee maal per maand een dienst in de benedenzaal van Arcadia.

Hoewel niet aangeduid als kerk, er was sinds 1930 wel een Nederlands hervormde kapel: aan de Eikenlaan (nu: Larikslaan 215). Vanaf 1 oktober 1937 werden NH-kerkdiensten gehouden in de Montessorischool aan de Berkenlaan (nu: Sleedoornlaan). Geld werd bijeengebracht voor het stichten van een hervormde kapel. In het voorjaar van 1939 werd aan de Eikenlaan (nu: Larikslaan) een perceel grond gekocht, architect L.N. Krijgsman maakte een ontwerp, de bouw vond plaats in 1941/1942. In 1975 is de kapek onder architectuur van D.J. Klamer verbouwd en kreeg het pand een aangebouwde entree.

De Rooms-katholieken hadden sinds 13 december 1933 een eigen parochie 'St. Paulus', en gebruikten een drietal lokalen van de Gerardus Majellaschool. In 1940 werd een gereformeerde kerk in Schiebroek gebouwd. De Schiedamse Courant meldde op 23 maart 1940 dat onder de directie van de jonge Schiedamse architect Jan C. Teeuw een gereformeerde kerk met voorlopig 500 zitplaatsen (aan de Meidoornsingel 50) werd gebouwd; de paalfundering was er al, de kerk zou in september 1940 in gebruik worden genomen. Overigens waren de burgers van Schiebroek aangewezen op kerken in de buurgemeenten.

In 1940 werd binnen de hervormde gemeente Hillegersberg gesproken over kerkbouw in Schiebroek. Ondanks de oorlogssituatie. In de kerkgids van 1941 staat: "Intussen was het geronk van vliegmachines en het gedonder van het afweergeschut nietvan de lucht af. Bouwplannen, en van boven ons, en rondom ons, het gevaar van vernietiging. Is dat niet de situatie waarin de Kerk, de Gemeente staat?". Vervolgens wordt gesteld bezig te zullen zijn in Zijn aanbevolen werk. Het plannen van nieuwbouw gaat dus, ondanks de oorlogssituatie, verder.

Cultuur
Het culturele leven in Schiebroek beperkte zich tot de activiteiten in het verenigingsgebouw Arcadia.  Een (enigszins) bekende kunstschilder uit deze tijd was Kees de Voogt (1893-1973). Hij woonde aan de Hoofdlaan in het toenmalig Schiebroekse deel van het Kleiwegkwartier. 

Recreatie
Schiebroek was een kleine gemeenschap, er was niet veel te doen... In en rond Schiebroek was veel ruimte op te spelen en te recreëren. Er was nog veel weiland: ruim uitzicht en ‘speelterrein’ voor de kinderen. Aan de Stationsweg (nu: Diamantweg) was het 'café-restaurant met uitspanning De Hommel'. Er waren kano's, er was een aapje en er waren duiven. Ook was er een feest- tevens vergaderzaal. In 1932 kwam er ook een terras en kon de jeugd op ezels rijden. Tot 29 september 1935:  de uitspanning brandde af.

In 1932 kwam ook het wijkgebouw 'Arcadia' gereed. De projectontwikkelaar J. Hendriks, die honderden huizen bouwden rond de Adrianalaan, was door de gemeente gevraagd ook een wijkgebouw te realiseren. Hendriks bouwde het aan de Adrianalaan op de hoek van de Meidoornsingel. Hendriks had van de gemeente 'volledige vergunning' voor de verkoop van sterke drank, de exploitatie van het café, de kegelbaan en de feestzaal was in handen van J.G. van den Berg. Van den Berg exploiteerde ook een casino, hij introduceerde 'straperlo', een soort roulette dat zou passen binnen de strenge wetgeving. Het spel werd in al zijn varianten na een rechtzaak in 1934 in Nederland algemeen verboden. Dat was het einde van deze bijzondere recreatiemogelijkheid in Schiebroek, en droeg bij aan het einde van een gezonde exploitatie van Arcadia.

Schiebroek kreeg wel een mooi recreatiegebied: De Wilgenplas, een plas die het gevolg was van de afgraving voor de aanleg van de Hofplein-spoorlijn. Voor het aanleggen van de spoorlijn was grond noodig en voor een deel werd de grond uitgegraven in Schiebroek, waardoor een 3,5 ha. grote en drie meter diepe kuil ontstond die zich vulde met uit de zandbodem opwellend water. De Hillegersbergse ontwikkelaar Arie Poot realiseerde daar in 1931 een groot openluchtzwembad en lunapark. Op 14 mei 1932 werd het geopend door burgemeester Dhont. Door de grote toestroom van bezoekers werd aan de Hofpleinlijn op 15 mei 1933 de halte 'Wilgenplas' gebouwd; deze kwam in de plaats van de halte Adrianalaan. Het zwemmen en zonnebaden was een groot succes  met zo'n 100.000 bezoekers in het seizoen. Na enkele jaren moet het lunapark echter worden gesloten: het pretpark kwam financieel niet uit. Tijdens de oorlog was ook het zwembad gesloten, na de oorlog kwam het terug en bleef het bestaan tot 1960.

In 1932 kwam even ten noorden van het attractiepark een voetbalstadion voor Xerxes. Ook het stadion was ook een initiatief van ondernemer Poot. Het stadion had 32.000 plaatsen en was na het Olympisch Stadion het grootste stadion van Nederland.  In die tijd speelde bij de jeugd van Xerxes de in Schiebroek geboren voetballer Faas Wilkes (1923-2006). Wilkes kwam 38 keer uit voor het Nederlands elftal, waarvoor hij in totaal 35 keer scoorde. Xerxes kreeg het stadion niet vol, de oplopende verliezen waren zo groot dat het stadion nog voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd ontmanteld.

1932, Het Lunapark bij de Wilgenplas, Schiebroek.