Vanaf augustus 1941: bestuurlijk

1941-1945
Zonder verkiezingen zijn met ingang van 1 augustus 1941 o.a. de gemeenten Hillegersberg (26.000 inwoners) en Schiebroek (8.000 inwoners) opgeheven en toegevoegd aan Rotterdam. De geannexeerde gemeenten kregen elk één vertegenwoordiger in de gemeenteraad van Rotterdam. Zo werd als vertegenwoordiger van Hillegersberg het raadslid A.J. Breedveld, de nestor van de gemeenteraad van Hillegersberg met 23 dienstjaren, benoemd in de raad van Rotterdam. Door de Duitse bezetter werd enkele maanden later de gemeenteraad van Rotterdam ontbonden. De ambtenaren van de voormalige gemeenten werden  in dezelfde rang door Rotterdam overgenomen. In Hillegersberg kwam een hulpsecretarie van Rotterdam voor de inwoners van Hillegersberg en Schiebroek. De oud-gemeentesecretaris van Hillegersberg Johannes van Ballegooij en oud-locosecretaris van Hillegersberg Roodvoets kregen de leiding van de hulpsecretarie. Van Ballegooij bleef chef tot 1951. Overigens kreeg ook Van Ballegooij nog voor de feitelijke annexatie (besluit 23 juni 1941) zijn eigen singel van het toen nog zittende College van B&W van Hillegersberg. Het Prentenkabinet (archief) van Hillegersberg ging naar het gemeentearchief van Rotterdam, de archivaris van Hillegersberg werd onder gezag van de archivaris van Rotterdam gesteld (gemeenteblad Rotterdam 1941, nr. 69).

Straatnamen werden in 1941 aangepast of gewijzigd omdat elders in de stad al straten met die naam bestonden. De Dorpsstraat in Hillegersberg bijvoorbeeld werd Bergse Dorpsstraat en de Raadhuislaan in Schiebroek werd de Spinbollaan. In Schiebroek werden ook de straten die bomennamen hadden gewijzigd: de Eikenlaan werd Larikslaan, de Elsenlaan werd Cipreslaan, de Beukenlaan werd Lijsterbeslaan, de Iepenlaan werd Ribeslaan. De Molensingel in Schiebroek werd in 1941 de Molenlei, en overigens in 1948 de Wilgenlei. In 1941 ontstond ook de Edelstenenbuurt: de straten die nu Robijnstraat, Saffierstraat, Koraalstraat, Smaragdstraat of Topaasstraat heten, heetten voor 1941 resp. de Staringstraat, de Da Costastraat, de Bilderdijkstraat, de Van Lennepstraat en de Potgieterstraat. De Diamantweg was voorheen de Stationsweg. 

Ook om andere redenen werden straatnamen gewijzigd.  De Prins Bernardkade onderging verschillende malen een naamswijziging. Heette de kade aanvankelijk Langeweg en werd het na het huwelijk van Koningin Juliana in 1937 Prins Bernardkade, tijdens de oorlogsjaren 1942-1945 heette het Voorplaskade. Een heel bijzondere naam-geschiedenis heeft de Prinses Margrietlaan in het Kleiwegkwartier. Deze laan heeft deze (vierde!) naam sinds 7 juni 1945. De staat is 'begonnen' met de naam Julianastraat. In 1926 werd de naam gewijzigd in Julianalaan. Van 1942 tot 1945 werd de Julianalaan de Hillegondalaan. Op 7 juni 1945 maakte B&W van Rotterdam er Prinses Margrietlaan van.

1945-1948
Na de bevrijding werd de gemeenteraad van Rotterdam weer actief, waarbij de in 1941 bepaalde gemeentegrenzen als vaststaand werden genomen. Er was geen bijzondere vertegenwoordiger van Hillegersberg (en Schiebroek). Dit ook vanwege het feit dat de Nederlandse regering in Londen in 1944 had bepaald dat de beslissingen van de bezetter voorlopig in stand zouden blijven, dit om een bestuurlijk-juridische chaos te voorkomen. Overigens wordt pas in 1948 expliciet aangevuld dat gemeentelijke herindelingen ook onder dit besluit vallen. Het voorlopig in stand blijven van de annexatie bleek, zonder enige verder formele besluitvorming, definitief te zijn.
Ook was besloten dat het Prentenkabinet van Hillegersberg als zelfstandige instelling zou herleven (brief 23 juli 1942). Maar omdat het Prentenkabinet reeds enige jaren naar het gemeentelijk archief was overgebracht werden door de gemeentearchivaris bij brief van 9 november 1948 "de regelingen [tot verzelfstandiging van het Prentenkabinet] zonder meer vervallen worden verklaard". 

1948-1983 Wijkraad Hillegersberg-Schiebroek
In 1948 kreeg de wijk Hillegersberg-Schiebroek zijn eerste wijkraad, een adviesorgaan van de gemeenteraad en het College van burgemeester en wethouders. Het gemeentebestuur wilde de burgers meer betrekken bij het bestuur van de stad. De wijkraad was een politiek samengesteld orgaan, het aantal zetels was verdeeld naar evenredigheid van de in Hillegersberg en Schiebroek uitgebrachte stemmen bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen van Rotterdam, immers: "De wijkraad moet in zijn samenstelling uiteraard een afspiegeling blijven van de politieke gevoelens der bevolking en mag geen overkoepeling zijn van een aantal buurtverenigingen" (Rotterdamsch Nieuwsblad 13 april 1949). De wijkraad hield kantoor in het oude gemeentehuis van Hillegersberg aan de C.N.A. Looslaan. De belangstelling van 'de stad' voor de wijkraden was erg beperkt. Maar in februari 1965 bracht burgemeester mr. G.E. van Walsum de wijkraad Hillegersberg-Schiebroek een bezoek. Van de voorzitter van de wijkraad, de heer U. Tukker, kreeg de burgemeester een zilveren wijkraadsplaquette. In 1974 was ir. A.A.M. Bartels voorzitter van de wijkraad. In de laatste periode, 1978-1982, bestond de wijkraad uit 21 leden en was de heer W. Nooder (PvdA) voorzitter en mevrouw A.G. Verbeek-Ohr (VVD) vicevoorzitter.

Naast het wijkradenbestel ontstonden op initiatief van particulieren uit diverse maatschappelijke (waaronder kerkelijke en welzijns-) organisaties: 'wijkopbouworganen'. In 1956 kreeg Schiebroek, net als Hillegersberg, een wijkopbouworgaan. Ook deze wijkopbouworganen stelden zich op als vertegenwoordigers van de bewoners.

1983-2014 Deelgemeenteraad Hillegersberg-Schiebroek
In 1972 stelde Rotterdam de eerste deelgemeenteraden in: "burgernabij bestuur". Niet in Hillegersberg-Schiebroek. Daar bleven de wijkraad en de wijkopbouworganen functioneren tot 1983. Toen kreeg Hillegersberg-Schiebroek zijn deelgemeenteraad. De 25 deelgemeenteraadsleden werden rechtstreeks gekozen door de bevolking, tegelijkertijd met de gemeenteraad van Rotterdam. De deelraad benoemt zelf zijn eigen een dagelijks bestuur bestaan uit vijf van deze 25 deelraadsleden. De voorzitter was fulltime, de overige DB-leden waren parttime. De politieke samenstelling van de raad van de deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek was afwijkend van die van de stad Rotterdam.

De gemeente droeg een fors aantal taken over aan de deelgemeenten, daarnaast mocht een deelgemeente gevraagd en ongevraagd advies uitbrengen aan het stadsbestuur. De belangrijkste bevoegdheden betroffen de ruimtelijke ordening, verkeer, welzijn en de inrichting van de buitenruimte. De voorzitter had ook taken op het terrein van openbare orde en veiligheid. Onderdeel van de deelgemeente was ook "Burgerzaken": directe dienstverlening aan de burgers, o.a. aangiften van geboorte en sterfte, het voltrekken van huwelijken en het afgeven van paspoorten en rijbewijzen. De deelgemeenten beschikten voor uitvoering van taken en voor advisering aan het bestuur over 'eigen' ambtenaren. Deze stonden onder leiding van de deelgemeentesecretaris.

In 2014 werden de deelgemeenten opgeheven als gevolg van een wijziging in de gemeentewet en gingen alle bevoegdheden 'terug' naar de stad. De adviesfunctie werd overgenomen door de 'Gebiedscommissies'.

2014-2022 Gebiedscommissie Hillegersberg-Schiebroek
De deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek werd gebied Hillegersberg-Schiebroek. De 13 gebiedscommissieleden werden ook rechtstreeks gekozen door de bevolking tegelijkertijd met de gemeenteraadsleden. De bevoegdheden werden beperkt tot het beoordelen van bewonersinitiatieven en het geven van gevraagd en ongevraagd advies aan de gemeenteraad.  

2022-heden Wijkraden voor Hillegersberg en voor Schiebroek
Er is een wijkraad Hillegersberg voor de wijken: Hillegersberg (dorp en Molenlaankwartier), Kleiwegkwartier, 110-Morgen en Terbregge en er is een wijkraad voor Schiebroek. In beide wijkraden zijn zeven leden rechtstreeks gekozen, gelijktijdig met de gemeenteraadsverkiezingen. Groot verschil is dat er sprake is van een personenstelsel in plaats van een lijstenstelsel. Geen partijen meer... hoewel kandidaten nog wel een partijnaam achter hun naam hebben mogen zetten. Contacten verlopen veelal via de 'wijkmanager'. 

De wijkraad beoogt verbinding te maken tussen bewoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en de gemeentelijke organisatie. De wijkraad geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de gemeente over o.a. buitenruimte/groen, welzijnswerk, veiligheid en verkeer en bereikbaarheid. De wijkraad stimuleert bewonersinitiatieven en bewonersparticipatie. De wijkraad stelt een wijkakkoord op en stemt die af met de wijknetwerken en de gemeentelijke organisatie en bewaakt de uitvoering hiervan.