Vanaf augustus 1941: bestuurlijk
1941 - 1945
Zonder verkiezingen zijn met ingang van 1 augustus 1941 o.a. de gemeenten Hillegersberg (26.000 inwoners) en Schiebroek (8.000 inwoners) opgeheven en toegevoegd aan Rotterdam. Burgemeester Van Kempen ging met pensioen en burgemeester Dhont werd ambteloos burger. Beide oud-burgemeesters bleven wonen in respectievelijk Hillegersberg aan de Straatweg 268 en Schiebroek aan de Adrianalaan 120. Dhont overigens tot 10 augustus 1943, toen verhuisde hij naar Sliedrecht waar hij als burgemeester was benoemd.
De geannexeerde gemeenten kregen elk één vertegenwoordiger in de gemeenteraad van Rotterdam. Zo werd als vertegenwoordiger van Hillegersberg het raadslid A.J. Breedveld, de nestor van de gemeenteraad van Hillegersberg met 23 dienstjaren, benoemd in de raad van Rotterdam. Door de Duitse bezetter werd enkele maanden later de gemeenteraad van Rotterdam ontbonden. De ambtenaren van de voormalige gemeenten werden in dezelfde rang door Rotterdam overgenomen. In Hillegersberg kwam een hulpsecretarie van Rotterdam voor de inwoners van Hillegersberg en Schiebroek. De oud-gemeentesecretaris van Hillegersberg Johannes van Ballegooij en oud-locosecretaris van Hillegersberg Roodvoets kregen de leiding van de hulpsecretarie. Van Ballegooij bleef chef tot 1951. Overigens kreeg ook Van Ballegooij nog voor de feitelijke annexatie (besluit 23 juni 1941) zijn eigen singel van het toen nog zittende College van B&W van Hillegersberg. Het Prentenkabinet (archief) van Hillegersberg ging naar het gemeentearchief van Rotterdam, de archivaris van Hillegersberg werd onder gezag van de archivaris van Rotterdam gesteld (gemeenteblad Rotterdam 1941, nr. 69).
Na de annexatie van Hillegersberg en Schiebroek per 1 augustus 1941 hield de zelfstandige brandweer van beide plaatsen op te bestaan, zij vielen onder de Rotterdamse brandweer. De kazerne aan de Oude Raadhuislaan bleef het onderkomen van het (voormalige) brandweerkorps Hillegersberg. Ook de kazerne aan de post Hoofdlaan in Schiebroek bleef bestaan. Per 1 maart 1944 werd de Rotterdamse brandweer ondergebrachtr bij de Staatsbrandweerpolitie en werden de vrijwilligers afgedankt. In de buitenwijken zoals Hillegersberg en Schiebroek bleven de blusgroepen bestaan. Per 1 juli 1949 mochten vrijwilligers hun brandweertaken weer oppakken. A. Hueck (zoon van het vroegere brandweerhoofd) en A.W. Cossee werden de hoofdbrandmeesters van het gebied Hillegersberg-Schiebroek.
Straatnamen werden na de annexatie door Rotterdam in 1941 aangepast of gewijzigd omdat elders in de stad al straten met die naam bestonden. De Dorpsstraat in Hillegersberg bijvoorbeeld werd Bergse Dorpsstraat en de Raadhuislaan in Schiebroek werd de Spinbollaan. In Schiebroek werden ook de straten die bomennamen hadden gewijzigd: de Eikenlaan werd Larikslaan, de Elsenlaan werd Cipreslaan, de Beukenlaan werd Lijsterbeslaan, de Iepenlaan werd Ribeslaan. De Molensingel in Schiebroek werd in 1941 de Molenlei, en overigens in 1948 de Wilgenlei. In 1941 ontstond ook de Edelstenenbuurt: de straten die nu Robijnstraat, Saffierstraat, Koraalstraat, Smaragdstraat of Topaasstraat heten, heetten voor 1941 resp. de Staringstraat, de Da Costastraat, de Bilderdijkstraat, de Van Lennepstraat en de Potgieterstraat. De Diamantweg was voorheen de Stationsweg.
Ook om andere redenen werden straatnamen gewijzigd. De Prins Bernardkade onderging verschillende malen een naamswijziging. Heette de kade aanvankelijk Langeweg en werd het na het huwelijk van Koningin Juliana in 1937 Prins Bernardkade, tijdens de oorlogsjaren 1942-1945 heette het Voorplaskade. Een heel bijzondere naam-geschiedenis heeft de Prinses Margrietlaan in het Kleiwegkwartier. Deze laan heeft deze (vierde!) naam sinds 7 juni 1945. De staat is 'begonnen' met de naam Julianastraat. In 1926 werd de naam gewijzigd in Julianalaan. Van 1942 tot 1945 werd de Julianalaan de Hillegondalaan. Op 7 juni 1945 maakte B&W van Rotterdam er Prinses Margrietlaan van.
1945 - 1948
Na de bevrijding werd de gemeenteraad van Rotterdam weer actief, waarbij de in 1941 bepaalde gemeentegrenzen als vaststaand werden genomen. Er was geen bijzondere vertegenwoordiger van Hillegersberg (en Schiebroek). Dit ook vanwege het feit dat de Nederlandse regering in Londen in 1944 had bepaald dat de beslissingen van de bezetter voorlopig in stand zouden blijven, dit om een bestuurlijk-juridische chaos te voorkomen. Overigens wordt pas in 1948 expliciet aangevuld dat gemeentelijke herindelingen ook onder dit besluit vallen. Het voorlopig in stand blijven van de annexatie bleek, zonder enige verder formele besluitvorming, definitief te zijn.
Ook was besloten dat het Prentenkabinet van Hillegersberg als zelfstandige instelling zou herleven (brief 23 juli 1942). Maar omdat het Prentenkabinet reeds enige jaren naar het gemeentelijk archief was overgebracht werden door de gemeentearchivaris bij brief van 9 november 1948 "de regelingen [tot verzelfstandiging van het Prentenkabinet] zonder meer vervallen worden verklaard".
1948 - 1982 Wijkraad Hillegersberg-Schiebroek
De voormalig zelfstandige gemeenten Hillegersberg en Schiebroek kregen op 3 mei 1948, zeven jaar na de annexatie door Rotterdam samen een wijkraad. De door Rotterdam benoemde wijkraadsleden werden geïnstalleer door het oudste lid, W. van der Have. De wijkraad Hillegersberg-Schiebroek was een adviesorgaan van de gemeenteraad en het College van burgemeester en wethouders. Het gemeentebestuur wilde de burgers meer betrekken bij het bestuur van de stad.
De wijkraad was een politiek samengesteld orgaan, het aantal zetels was verdeeld naar evenredigheid van de in Hillegersberg en Schiebroek uitgebrachte stemmen bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen van Rotterdam, immers: "De wijkraad moet in zijn samenstelling uiteraard een afspiegeling blijven van de politieke gevoelens der bevolking en mag geen overkoepeling zijn van een aantal buurtverenigingen" (Rotterdamsch Nieuwsblad 13 april 1949). De wijkraad hield kantoor in het oude gemeentehuis van Hillegersberg aan de C.N.A. Looslaan.
In 1951 was mr. I. van der Waal voorzitter van de wijkraad. Van der Waal beklaagde zich over de geringe betekenis van de wijkraden, met name bij de nieuwbouwplannen zou de wijkraad moeten worden betrokken. In de wijkraad kwamen veel klachten over de gemeente aan de orde. Zo gaf het Parool voor in de wijkraad speelde op 18 december 1956 de volgende opsomming van 'klachten': er was ruzie met de gemeente over nieuwe opgelegde regels, er kwam geen school voor kinderen met een beperking, de Freericksplaats bleef zijn naam behouden ondanks bezwaren van de winkeliers, de bussen 45 waren zo vol dat niemand meer kon instappen, de straatverichting op de Berglustlaan en de Adrianalaan was slecht, de bestrating van Straatweg was slecht en de toestrand van de Philips Willembrug was slecht.
Ondanks de beperkte belangstelling van 'de stad' voor de wijkraden bracht burgemeester mr. G.E. van Walsum in februari 1965 een ‘officieel’ bezoek aan de wijkraad Hillegersberg-Schiebroek. Van de toenmalige voorzitter van de wijkraad, de heer U. Tukker, kreeg de burgemeester een zilveren wijkraadsplaquette. In 1974 was ir. A.A.M. Bartels voorzitter van de wijkraad. In de laatste periode, 1978-1982, bestond de wijkraad uit 21 leden en was de heer W. Nooder (PvdA) voorzitter en mevrouw A.G. Verbeek-Ohr (VVD) vicevoorzitter.
Ankie Verbeek-Ohr
Ankie Verbeek-Ohr (1935-1992) was vanaf 1964 actief in Rotterdam, eerst onder meer als vicevoorzitter van de wijkraad Hillegersberg-Schiebroek. Zij woonde op de Molenlaan 199. Van 1982 tot haar te vroege dood in 1992 was Ankie Verbeek-Ohr lid van de gemeenteraad van Rotterdam. Vanaf 1990 was zij wethouder Milieu, Buitenruimte, Verkeer en Vervoer. Tot op heden is zij het enige wijkraads- dan wel deelgemeenteraadslid van Hillegersberg-Schiebroek naar wie een staatnaam is genoemd: de Ankie Verbeek-Ohrlaan (de voormalige Verlengde Molenlaan). Zij heeft ook veel gedaan voor o.a. het Reumaverpleeghuis.
Naast het wijkradenbestel ontstonden op initiatief van particulieren uit diverse maatschappelijke (waaronder kerkelijke en welzijns-) organisaties: 'wijkopbouworganen'. In 1955 kregen Schiebroek en Hillegersberg elk een wijkopbouworgaan. In Schiebroek ontstond de “Schiebroekse Gemeenschap”, op initiatief van o.a. mensen binnen de woningbouwvereniging “Onderling Belang”. Een belangrijke wens was het realiseren van een wijkgebouw om het tekort aan zaalruimte waar zo veel verenigingen mee kampten op te lossen. Ook de wijkopbouworganen stelden zich op als vertegenwoordigers van de bewoners en kwamen zo enigszins ‘in concurrentie’ met de wijkraad.
1983 - 2014 Deelgemeenteraad Hillegersberg-Schiebroek
In 1972 stelde Rotterdam de eerste deelgemeenteraden in: "burgernabij bestuur". In Hillegersberg-Schiebroek bleven de wijkraad en de wijkopbouworganen functioneren tot eind 1982. Hillegersberg-Schiebroek werd op 1 januari 1983 Rotterdams negende deelgemeente. De 25 deelgemeenteraadsleden werden rechtstreeks gekozen door de bevolking, tegelijkertijd met de gemeenteraad van Rotterdam. De deelraad benoemde uit zijn midden een dagelijks bestuur bestaande uit vijf deelraadsleden. Het voorzitterschap was een fulltimefunctie, de overige vier DB-leden waren parttime.
De gemeente droeg een fors aantal van haar taken over aan de deelgemeenten, daarnaast mocht een deelgemeente gevraagd en ongevraagd advies uitbrengen aan het stadsbestuur. De belangrijkste bevoegdheden betroffen de ruimtelijke ordening, verkeer, welzijn en de inrichting van de buitenruimte. De voorzitter had ook taken op het terrein van openbare orde en veiligheid. Onderdeel van de deelgemeente was ook "Burgerzaken": directe dienstverlening aan de burgers, o.a. aangiften van geboorte en sterfte, het voltrekken van huwelijken en het afgeven van paspoorten en rijbewijzen. De deelgemeenten beschikten voor uitvoering van taken en voor advisering aan het bestuur over 'eigen' ambtenaren. Deze stonden onder leiding van de deelgemeentesecretaris.
Ook de deelgemeente hield kantoor in het oude raadhuis aan de C.N.A. Looslaan 1. Het pand moest grondig worden gerestaureerd, in 2005 kreeg de deelgemeente tijdelijke huisvesting in een blok containers op de Melanchtonweg 100. Op 16 april 2012 trok de deelgemeente in een nieuwgebouwd kantoor aan de Argonautenweg 23.
In 2014 werden de deelgemeenten opgeheven als gevolg van een wijziging in de gemeentewet en gingen alle bevoegdheden 'terug' naar de stad. De adviesfunctie werd overgenomen door de 'Gebiedscommissies'.
2014 - 2022 Gebiedscommissie Hillegersberg-Schiebroek
De deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek werd in 2014 'Gebied Hillegersberg-Schiebroek'. De 13 gebiedscommissieleden werden net als bij de deelgemeente rechtstreeks gekozen door de bevolking tegelijkertijd met de gemeenteraadsleden. Er waren verkiezingen in 2014 en 2018. Eén van de gedachten achter de nieuwe structuur was dat binnen de gekozen commissie minder politiek werd bedreven. Desalniettemin liepen de verkiezingen vooral via de traditionele politieke lijnen. Van nieuwe politieke groeperingen was nauwelijks sprake. Hoewel... op 31 oktober 2017 werd voor de gebiedscommissie Hillgersberg-Schiebroek een nieuwe groepering geregistreerd, de A.A.P. - Anti Annexatie Partij. Een initiatief van Martin Lusse die pleitte voor een verzelfstandiging van Hillegersberg. Het is niet verder gekomen dan de registratie, een kieslijst voor AAP werd niet ingediend.
Alle bevoegdheden van de voormalige deelgemeente gingen 'terug' naar de stad. Voor de leden van de gebiedscommissies kwamen nieuwe taken en bevoegdheden. De belangrijkste taak was het behartigen van de belangen van het gebied. Ter uitvoering daarvan was de commissie verantwoordelijk voor de communicatie met en de participatie van de bewoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers. De gebiedscommissie stelde een wijkagenda op en faciliteerde initiatieven uit het gebied. Er kon gevraagd en ongevraagd advies aan de gemeenteraad worden gegeven. Zo werden in 2019 15 gevraagde en 15 ongevraagde adviezen uitgebracht.
De voortgang van de wijkagenda was een regelmatig terugkerend punt op de agenda van de gebiedscommissie. De gebiedscommissieleden verdeelden hun taken in vier werkgroepen ter voorbereiding van de maandelijkse vergaderingen. Er waren werkgroepen voor Fysieke zaken, Maatschappelijke ontwikkeling en veiligheid, bewonersinitiatieven en communicatie. Doelen in het actieplan waren het wonen en leven in Schiebroek-Zuid, een gezonde leefomgeving, een buitenruimte die schoon, heel en veilig is, het verbeteren van de woonomgeving en een vitalere wijkeconomie. Belangrijke onderwerpen waren vaak de verkeersproblemen (ook: parkeren), het gebrekkige onderhoud van de buitenruimte, de grondwaterproblematiek, de ‘achterstand’ van Schiebroek-Zuid en het vitaal houden van de winkelgebieden. De gebiedscommissie beschikte over een budget van ca. € 400.000, waarvan 80% werd uitgegeven aan bewonersinitiatieven.
2022 - heden Wijkraden voor Hillegersberg en voor Schiebroek
In 2022 werd de gebiedscommissie Hillegersberg-Schiebroek ingeruild voor een twee wijkraden: de wijkraad Hillegersberg en de wijkraad Schiebroek. De wijk Hillegersberg kent een vijftal (sub-)wijken met een viertal bewonersorganisaties: Oud Hillegersberg en Molenlaankwartier (InHillegersberg), Kleiwegkwartier (BOK), 110-Morgen en Terbregge (Terbregge’s Belang). Tot 1 januari 2016 had Oud-Hillegersberg een eigen bewonersoranisatie: 'Oud Hillegersberg, Dé BewonersOrganisatie'. De wijkraad Schiebroek kent twee (sub-)wijken: Schiebroek-Noord en Schiebroek-Zuid. Schiebroek heeft één bewonersorganisatie (Leven in Schiebroek). Deze organisatie is een koepel van verschillende maatschappelijke organisaties in Schiebroek.
In beide wijkraden zijn zeven leden rechtstreeks gekozen, gelijktijdig met de gemeenteraadsverkiezingen. Elke inwoner van 16 jaar en ouder kan zich verkiesbaar stellen. Groot verschil met de verkiezingen voor de gemeenteraad en de voormalige deelgemeenteraad en gebiedscommissie is dat bij de wijkraden sprake is van een personenstelsel in plaats van een lijstenstelsel. Geen partijen meer... hoewel kandidaten nog wel een partijnaam achter hun naam hebben mogen zetten. Contacten verlopen veelal via de 'wijkmanager'. De wijkraad beoogt verbinding te maken tussen bewoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en de gemeentelijke organisatie. De wijkraad geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de gemeente over o.a. buitenruimte/groen, welzijnswerk, veiligheid en verkeer en bereikbaarheid. De wijkraad stimuleert bewonersinitiatieven en bewonersparticipatie. De wijkraad stelt een wijkakkoord op en stemt die af met de wijknetwerken en de gemeentelijke organisatie en bewaakt de uitvoering hiervan.