Willem van den Hoonaard

Van den Hoonaard had zijn roeping gevonden in het werk in Amsterdam. Maar door de toenmalige omstandigheden verhuisde hij naar Hillegersberg, wat hij later ervoer als 'een onverwacht geluk'. Onder keizer Napoleon was het land snel verarmd. De meeste fondsen voor 'de verzorging van de armen', waaronder de hervormde diaconie in Amsterdam, waren zo geslonken dat de diakenen aankondigden hun scholen te moeten sluiten. Van den Hoonaard greep toen de eerste gunstige kans aan om een andere plek te vinden, en dat werd Hillegersberg.

Op 5 januari 1813 werd Willem van den Hoonaard schoolmeester te Hillegersberg, in dienst van de Hervormde gemeente en bevestigd door de 'Maire' van Hillegersberg. Van den Hoonaard is zijn verdere leven in Hillegersberg gebleven. Hij betrok daar de woning naast het schoolgebouw aan de Kerkstraat nr. 33. Bij zijn aanstelling als onderwijzer verkreeg hij ook de post van koster en voorzanger. Al op 21 juni 1813 richtte Van den Hoonaard het Nutsdepartement Hillegersberg op, samen met o.a H.M. van den Hove en A. van Heel Sr. Van den Hove, de eigenaar van Freericks, werd voorzitter. Van den Hoonaard werd secretaris en zou dat tot zijn overlijden, 49 jaar later, blijven. 

Van den Hoonaard schreef ook over de geschiedenis van Hillegersberg en omgeving. Van den Hoonaard was een zeer sociaal voelend mens, bekommerd om kinderen in armoedige omstandigheden en zich bemoeiend met het lot van zijn collega’s en vrienden.

In 1817 was Van den Hoonaard betrokken bij de oprichting van het onderwijzersgezelschap in zijn district. Hierin werden onder voorzitterschap van de schoolopziener de belangen van het onderwijs besproken, de plaatselijke omstandigheden in overweging genomen en stond men elkaar met raad en daad bij. Van den Hoonaard vertelde dat hij een zeer bevredigende loopbaan in het onderwijs had, maar er waren ook moeilijkheden en teleurstellingen. Veel leerlingen ontbrak het aan aanleg of goede wil. Velen gingen zeer ongeregeld naar school en verlieten deze voor ze voldoende waren opgeleid voor het maatschappelijke leven. De ouders toonden nauwelijks belangstelling en werkten weinig mee. Ook de eigen huiselijke omstandigheden van de laatste jaren hadden een schadelijke uitwerking op zijn lesgeven.

Van den Hoonaard was ook zeer geïnteresseerd in de lokale geschiedenis. Hij schreef hier ook over en verloochende zijn achtergrond als schoolmeester niet. Het uitgangspunt dat Van den Hoonaard koos om met aardrijkskunde en geschiedenis de leefwereld van de kinderen dichtbij te brengen, is nog altijd onomstreden. In 1924 schreef hij een boek met de titel: “Geschiedkundige en topografische beschrijving van de dorpen: Hillegersberg en Bergschenhoeck” (1824) en in 1825 “Korte aardrijkskundige beschrijving van de stad Rotterdam”. Overigens zijn deze boeken, zeker in het licht van de huidige tijd nogal uitvoerig en saai.

Op 21 augustus 1829 richtte Van den Hoonaard zich tot het gemeentebestuur van Hillegersberg met een voorstel tot het inrichten van een schoolfonds. Dat fonds zou gevuld moeten worden met bijdragen van financieel draagkrachtige ouders. Aan hen zou zes gulden per leerling worden gevraagd. De gemeente zou dit bedrag moeten bijpassen ten bate van minvermogenden. Uit het gehele bedrag zou het onderwijs bekostigd worden. Op deze wijze konden alle kinderen uit de gemeente onderwijs ontvangen. De reactie van het gemeentebestuur is niet bekend, maar in 1831 kwam Van den Hoonaard op de kwestie terug in een uitvoerige brochure, getiteld 'De zoo veel mogelijk algemeenmaking van het lager onderwijs'. Hierin betrok hij ook de verbetering van de sociale omstandigheden van het onderwijzend personeel. Van den Hoonaard maakte zich hierbij sterk voor een betere afbakening tussen het lager en middelbaar onderwijs en voor de opleiding, salariëring en pensioenering van onderwijzers.

Omstreeks 1844 telde de lagere school in Hillegersberg zo'n 150 leerlingen. Maar die waren er lang niet altijd, er was geen leerplicht en daardoor veel schoolverzuim. Leerlingen moesten bij drukte en ziekte thuis helpen en boevndien bleven zij bij mooi weer nogal eens weg. Bij besluit van 29 juni 1855 verleende Koning Willem III Van den Hoonaard de zilveren medaille wegens 'trouwe en ijverige vervulling der betrekking onderwijzer gedurende 50 jaren'. In september 1859 schreef Van den Hoonaard zijn broer Isaäk dat de gemeenteraad voor zijn opvolging op basis van een vergelijkend examen een keuze heeft gemaakt uit een zestal kandidaten. Van den Hoonaard was blij te kunnen stoppen en blij dat de keuze was gevallen op zijn ondermeester P. van der Meer. Van den Hoonaard ging zo in 1859 als 71 jarige met pensioen. 

Overigens handelde Van den Hoonaard ook in onroerend goed. Zo was hij sinds 1849 samen met de timmerman Pieter Bravenboer eigenaar van de oude buitenplaats 'Berglust' aan de Bergweg (Straatweg). De buitenplaats heette tot 1726 'Bergzicht' (toen was er nog zicht op de berg). Zij sloopten het herenhuis 'Berglust' en de opstallen.

Willem van den Hoonaard is tweemaal getrouwd geweest. Zijn eerste huwelijk was met Teuntje Jongejan. Wat er precies met zijn eerste vrouw is gebeurd is onbekend, maar het is niet onaannemelijk dat zij is gestorven. In ieder geval trouwde Willem van den Hoonaard op 6 juni 1827 voor de tweede keer met de toen 30-jarige, in Hillegersberg geboren Antje Stolwijk (2 oktober 1797 - 3 februari 1864). Uit dit tweede huwelijk zijn vijf kinderen geboren, waarvan er echter drie snel overleden. Via zijn zoon Gerrit (1808) uit zijn eerste huwelijk is Willem van de Hoonaard de overgrootvader van de edelsmid Siem van den Hoonaard. Ook is hij de overgrootvader van de Hillegersbergse kunstschilder Gerrit Willem van Yperen.

In Rotterdam bestaat een Van den Hoonaardstraat (1906), een Van den Hoonaardsingel (1932) en een Van den Hoornaardpad (1957). In oktober 2014 is de voormalige Raadzaal van de deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek aan de Argonautenweg 23 vernoemd naar Willem van den Hoonaard.