Vereeniging 'Oud-Hillegersberg en Rotterban'

De voorganger van de Stichting Historisch Hillegersberg Schiebroek was de in 1940 opgerichte Vereeniging 'Oud-Hillegersberg en Rotterban'. Deze vereniging functioneerde tot 1944; na de oorlog was de vereniging niet meer echt actief. 

Oprichting
In 1939 werd besloten tot de oprichting van de vereniging 'Oud-Hillegersberg en Rotterban'. De feitelijke oprichtingsdatum van de Vereeniging is 9 maart 1940. In de statuten van de vereniging was o.a. vastgelegd dat goed moest worden samengewerkt met het 'Prentenkabinet Hillegersberg'. De vereniging had als doel :
* de bevordering van de kennis van en de belangstelling in de geschiedenis van Hillegersberg en Rotterban en omstreken en
* het behoud van de aldaar aanwezige bouwwerken en voorwerpen, welke uit oogpunt van kunst, lokale geschiedenis of folklore van belang zijn. 

Prentenkabinet als onderdeel van het gemeentearchief
Oprichter in 1935 en beheerder van het Prentenkabinet was Chris van den Berg. Chris van den Berg zette zich in, ondanks de moeilijke omstandigheden (oorlogsjaren, annexatie van Hillegersberg en zijn evacuatie naar het midden des lands), de historisch-topografische verzameling van Hillegersberg (het Prentenkabinet) zo sterk mogelijk uit te breiden. Begonnen in 1935 had Van den Berg in 1937 al veel materiaal voor het 'Prentenkabinet'. Het kon worden ondergebracht in het oude Raadhuis aan de Kerkstraat. 
De annexatie van Hillegersberg door Rotterdam bedreigde het voortbestaan van het Prentenkabinet, en daarmee het werk van de vereniging. De burgemeester van Rotterdam stelde het voortbestaan van het Prentenkabinet veilig door het op 16 december 1941 met terugwerkende kracht tot 1 augustus 1941, vaststellen van een instructie vastgesteld voor de beheerder van het Prentenkabinet. Tegelijkertijd werd ook een reglement door de burgemeester vastgesteld waarbij het Prentenkabinet een afdeling van het gemeentearchief werd en dat het Prentenkabinet was ondergebracht in het oude Raadhuis aan de Kerkstraat.  
Een grote teleurstelling voor de vereniging was dat het Prentenkabinet van de bezetter niet lang in het oude Raadhuis mocht blijven. Het Prentenkabinet moest verhuizen en kwam via verschillende tussenadressen op een dakkamer van het voormalige raadhuis van Hillegersberg. Maar ook daar bleef het slechts korte tijd; met de bezittingen van de vereniging werd het Prentenkabinet ondergebracht in het archief van de gemeente Rotterdam.
Bij het vijfjarig bestaan van de vereniging in 1944 schreef het bestuur zijn verhouding tot het Prentenkabinet na de oorlog met de archivaris van Rotterdam nader te willen gaan regelen.

Vijfjarig bestaan
In juli 1944, toen de vereniging bijna vijf jaar bestond, constateerde het bestuur van de vereniging in een schrijven aan de leden en begunstigers dat -ondanks de tijdomstandigheden- veel was bereikt. Belangrijk was daarbij dat ook ná de annexatie in 1941 de eenheid onder de Bergenaren versterkt kon worden. Op initiatief van de heer Verveen werd nog voor de annexatie besloten tot restauratie van de ruïne van 'het kasteel van Mathenesse'. In de eerste vijf jaren was de samenwerking met het Prentenkabinet uitstekend, zoals bij de verschillende tentoonstellingen die onder auspiciën van het Prentenkabinet onder andere in het Oude Raadhuis gehouden werden. Het aantal voorwerpen en gegevens dat in die tijd voor vernietiging door oorlogsgebeurtenissen werd bewaard, was groot. Daarbij werden de door het Rotterdamsch Nieuwsblad geschonken pentekeningen van J. Prins in het bijzonder genoemd.

Met het oog op de tijdsomstandigheden besloot het bestuur een passieve houding aan te nemen "totdat de normale toestand is teruggekeerd". En schreef aan de leden en begunstigers: "Vooral na den oorlog zal het zóó zijn dat het behoud van onze monumenten van kunst en geschiedenis en de instandhouding en uitbreiding van locale verzamelingen het meest van den steun van particulieren afhankelijk is.". 

Bestuur, leden en begunstigers juli 1944
Het bestuur van de vereniging bestond uit Chris van den Berg (voorzitter), N.J. van der Valk (plv. secretaris), Rich. A. Kühn (penningmeester) en J. Heijink (lid). D.G. van Beuningen was erelid en burgemeester F.H. van Kempen was erevoorzitter.

In het jaar hiervoor waren enkele prominente leden/ begunstigers overleden: J.P. van der Weele (secretaris),  jhr. ir. P.T.M. Stoop, de ambachtsheer van Hillegersberg en C.N.A. Loos.

Tot de circa 70 leden behoorden o.a.: J. van Ballegooy jr., B. Bokhorst, A.J. Breedveld, ds. F.C. Bosboom, A.W. Cossee, W.L.M. Daniëls, N. Dirkzwager, P.H. Dijkshoorn, A. Dullaart, A. van Eijnsbergen, J. Heijink, Fr. Hoogewerff, A.F.D. Hueck, dr. W. Lichtenauer, mevrouw J. Nolst Trenité- Chabot, C. Pot, ds. H.A.C. Snetlage, ir. J.J. Terwiel, A. Tordoir,  N.J. van der Valk, J.H.J. Vink, J.I. van Waning jr., G.H. Watson en dr. E. Wiersum.
Tot de circa 30 begunstigers behoorden o.a.: mr. Jan Havelaar, mevrouw A. Hoyer- St. Martin, mevrouw H. Jonas van 's Heer Arendskerke- Le Fèvre de Montigny, J.B. St. Martin, ir. J. de Ruyter, mevrouw J. de Villeneuve-Visser en verschillende leden van de familie Hudig.